Γαλλία: Το αυτοδιαχειριζόμενο λύκειο στο Παρίσι (LAP)

Το αυτοδιαχειριζόμενο λύκειο στο Παρίσι, εδώ και τριάντα χρόνια πειραματίζεται με εναλλακτικές παιδαγωγικές μεθόδους. Καθηγητές και μαθητές αποφασίζουν μαζί για το σχολείο, τα οικονομικά και την οργάνωση της καθημερινότητας.

Σε αυτό το διαφορετικό σχολείο, μόνο το 30% των μαθητών πετυχαίνει στις απολυτήριες εξετάσεις του λυκείου. Οι τοίχοι καλύπτονται από γκράφιτι, οι μαθητές κάνουν συχνές απουσίες και τα ΜΜΕ σπάνια επισκέπτονται τον χώρο.

Παρότι οι εγκαταστάσεις δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση, αυτό το σχολείο παραμένει ιδιαιτέρως δημοφιλές. Περισσότεροι από εβδομήντα μαθητές φρόντισαν να παρευρεθούν στις σχετικές διαλέξεις- που πραγματοποιήθηκαν μέσα στις διακοπές, για όσους ενδιαφέρονται να φοιτήσουν εκεί το επόμενο σχολικό έτος.

Σχεδόν όλοι αυτοί υποψήφιοι είχαν προβλήματα στο κλασικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πολλές απουσίες και συγκρούσεις με τους καθηγητές, τους έκαναν να ανήκουν στους 140.000 μαθητές που ετησίως αποτυγχάνουν στο σχολείο. Σύμφωνα με τον υπουργό πρόκειται για «νέους που εγκαταλείπουν την εκπαίδευση χωρίς κανένα πτυχίο οπότε με αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον».

Ο Maxime που αποφοίτησε εδώ και τρία χρόνια λέει: «ήρθα εδώ για μια δεύτερη ευκαιρία, να μάθω ξανά πως μαθαίνουν, να καθίσω στο θρανίο και να μείνω εκεί συγκεντρωμένος για όσο διαρκεί το μάθημα».

Οι μέθοδοι διδασκαλίας και η οργάνωση της σχολικής ζωής βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το παρελθόν. Η πρώτη καινοτομία είναι ότι οι παλιοί μαθητές εξηγούν στους νέους τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου.

Στο LAP οι 250 μαθητές και οι 25 καθηγητές αποφασίζουν από κοινού για όλα όσα αφορούν το σχολείο. Χωρίζονται σε οχτώ διαφορετικές ομάδες που εκλέγουν κάποια άτομα και τα οποία ορίζονται κάθε βδομάδα για να ψηφίσουν θέματα που αφορούν τα οικονομικά και τα πρακτικά ζητήματα.

Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν και σε ειδικές θεματικές, όπως τα οικονομικά, η δικαιοσύνη και η πληροφορική. Ένα σύνολο από καθηγητές και μαθητές ψηφίζουν για όλα τα ζητήματα. Ισχύει η μία ψήφος ανά άτομο, ώστε να μειωθεί το φαινόμενο των απουσιών στις συνελεύσεις.

Κάθε μία από τις οχτώ ομάδες είναι υπεύθυνη για την συντήρηση και τον καθαρισμό των σχολικών εγκαταστάσεων. Από το 1982 που πρωτολειτούργησε το σχολείο, κάποιες αρχές δεν έχουν αλλάξει. Καθώς δεν υπάρχουν καθαρίστριες, όλοι κάνουν τα πάντα.

Εδώ οι μαθητές απευθύνονται στον ενικό στους καθηγητές και οι όροι είναι ίδιοι για όλους. Οι καθηγητές δεν έχουν πάντα δίκαιο και κάθε άποψη μπορεί να αμφισβητηθεί με επιχειρήματα. Επιπλέον, οι φοιτητές δεν είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθήσουν μαθήματα, σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης συμμετοχής.

Η εξουσία εδώ αμφισβητείται έντονα λέει ο Pascal, επί 17 έτη καθηγητής στο σχολείο. Οι μαθητές δεν είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν μαθήματα, βάσει της αρχής της ελεύθερης συμμετοχής. Ο καθένας κατανέμει μόνος του τον χρόνο.Αυτό συμβαίνει για έχουν χρόνο να ψάξουν κάτι που τους ταιριάζει περισσότερο. Εντός και εκτός σχολείου, οι μαθητές παροτρύνονται να ασχοληθούν με δραστηριότητες που τους ενδιαφέρουν, κυρίως τις ώρες που είναι αφιερωμένες στην ερευνητική εργασία (projects).

Είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα μαθήματα τους και να παρακολουθήσουν αυτά που θέλουν, ανεξαρτήτως της κατεύθυνσης σπουδών. Δεν υπάρχουν σχολικοί σύμβουλοι (επόπτες) και τιμωρίες. «Εδώ ο καθένας τιμωρείται από μόνος τους, όταν δεν κάνει τίποτα» λέει ο Florian, μαθητής της θεωρητικής κατεύθυνσης. 

Εκτός από τις επίσημες εξετάσεις, δεν υπάρχει βαθμολογία. Οι μαθητές αυτοαξιολογούνται σε μια σχολική καρτέλα την οποία ελέγχουν και επικυρώνουν οι καθηγητές. Αυτός είναι ένας τρόπος να επικεντρώνονται στην γνώση και όχι στους βαθμούς.

Πολλοί πηγαίνουν στο LAP, μετά από μία μακροχρόνια πορεία στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό παραδοσιακό σύστημα, όμως το αυτοδιαχειριζόμενο λύκειο δεν αποτελεί μόνο μια δεύτερη ευκαιρία στην γνώση, εκτός από το ακαδημαϊκό υπόβαθρο, μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνοι και ανεξάρτητοι πολίτες. 

«Εδώ η αυτόδιαχείριση δεν είναι ένα ρητορικό σχήμα. Τα πάντα συζητιούνται συλλογικά. Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στο άτομο να εξοικειωθεί με τον χώρο και να γίνει μέρος του συνόλου. Οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να αμφισβητούν συλλογικά και ατομικά. Η αυτοδιαχείριση είναι μία από τις πιο πετυχημένες μορφές δημοκρατίας. Τα άτομα που φοιτούν σε αυτό το σχολείο μπορούν να έχουν άποψη για πάρα πολλά ζητήματα. Το παραδοσιακό σχολείο κατασκευάζει πολίτες χωρίς γνώμη που διδάσκονται να γνωρίζουν κωδικούς και να συμμορφώνονται. Αντίθετα, εδώ το μέρος είναι ιδανικό για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης» λέει ο Pascal, μαθηματικός στο σχολείο για 17 χρόνια.

Αν και δεν έχουν εξοικειωθεί όλοι οι μαθητές με την αναπαράσταση του φυσικού λογάριθμου ή την υποτακτική, το επίπεδο ωριμότητας είναι εντυπωσιακό για την ηλικία τους, καθώς και το περιεχόμενο και η ποιότητα των συζητήσεων που συχνά αναπτύσσουν.

Ο ίδιος καθηγητής αναγνωρίζει ότι η έκρηξη ελευθερίας, πολλές φορές ξαφνιάζει και χρειάζεται ιδιαίτερη μεταχείριση από πλευράς των μαθητών. «Πρέπει να έρχονται στο μάθημα για τους ίδιους, κι όχι για τους καθηγητές ή τους γονείς» λέει η Margot, μαθήτρια της πρώτης τάξης.

Ειδικά τον χειμώνα, πολλοί απουσιάζουν από το μάθημα, αλλά πάντα με κάτι ασχολούνται. Και για όσους αράζουν σε ένα παγκάκι στην αυλή, θα πρέπει να πούμε ότι σε ένα άλλο σχολείο, δεν θα πήγαιναν καθόλου. Με αλλά λόγια, στο LAP, μπορεί να μην πετυχαίνουν όλοι στις απολυτήριες εξετάσεις αλλά τουλάχιστον κρατάν επαφή με την κοινωνία και τους καθηγητές. Κάθε μαθητής έχει έναν υπεύθυνο που τον συμβουλεύει σχετικά με τον προσανατολισμό του. 

 Κάποιοι μαθητές συγχέουν μερικές φορές τον ατομικισμό με την κοινή δράση της ομάδας και το «κάνω ο,τι θέλω». Όμως, οφείλουν να καταλάβουν με τον ερχομό τους εδώ, ότι υπάρχουν κάποιες ελευθερίες αλλά και κάποιοι περιορισμοί που δεν υπάρχουν στα υπόλοιπα λύκεια.

Υπάρχει μια νέα επαφή με την έννοια της εξουσίας, αλλά και νέες ευθύνες. «Αν δεν έρχεται κανείς στο σχολείο, αυτό θα κλείσει» λέει ο Clement, απόφοιτος της πρώτης λυκείου.

Κάποιοι μαθητές έχουν συνηθίσει από τα προηγούμενα χρόνια που φοιτούσαν σε παραδοσιακά σχολεία, να είναι παθητικοί θεατές, οπότε προσπαθούν να γίνουν υπεύθυνα μέλη στο αυτοδιαχειριζόμενο λύκειο. Για να γίνει πιο ομαλά αυτή η μετάβαση στην ελευθερία, θα πρέπει η αυτοδιαχείριση να ξεκινά από το γυμνάσιο.

Στο LAP δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να επανασυνδεθούν με τη μάθηση και να χτίσουν ένα νέο μέλλον. Όμως δεν υπάρχει μια μαγική συνταγή για όλα τα προβλήματα. Δεν καταργείται η δυσκολία στο LAP, όσο κι αν οι μαθητές πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή η εξουσία παύει να υφίσταται.

Με μόλις 30% των μαθητών να επιτυγχάνει στις απολυτήριες εξετάσεις, το αυτοδιαχειριζόμενο λύκειο είναι τελευταίο στη σειρά κατάταξης των σχολείων της πόλης.

Αυτοί οι αριθμοί ενοχλούν τους μαθητές.

Η Anne, μαθήτρια στο σχολείο υποστηρίζει ότι: «αυτοί οι αριθμοί δεν λεν τίποτα. Τα 2/3 των μαθητών εδώ δεν θα είχαν φτάσει ποτέ στην πρώτη λυκείου και από αυτούς δυο τρείς θα έφταναν μέχρι την τρίτη τάξη. Οπότε μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το ποσοστό επιτυχίας αγγίζει το 100%».

Η Aurélie που σε λίγες μέρες θα δώσει απολυτήριες εξετάσεις λέει: «Tα υπόλοιπα λύκεια έχουν να διδαχτούν πολλά πράγματα από εδώ. Πριν δεν πήγαινα καθόλου στο μάθημα, δεν ήταν ενδιαφέρον. Εδώ είμαι πιο επιμελής και νιώθω να καταλαβαίνω κάτι. Στο παλιό μου σχολείο, οι καθηγητές δεν απαντούσαν στις ερωτήσεις. Μου έλεγαν να ξαναδιαβάσω το μάθημα. Εδώ διαθέτουν τον χρόνο να σου εξηγήσουν».

Σίγουρα στο LΑP υπάρχουν ατέλειες, κάποιοι μαθητές συνεχίζουν να είναι φυγόπονοι και η έλλειψη εξουσίας μπορεί να τους αποσυντονίσει.

Η Perrine, καθηγήτρια αγγλικών είναι πεπεισμένη ότι χρειάζονται και άλλες τέτοιες πειραματικές προσπάθειες, όπου οι ανθρώπινες σχέσεις διαφοροποιούνται. Συμφωνεί με την ιδέα ότι οι μαθητές του αυτοδιαχειριζόμενου λυκείου θα σημαδευτούν από το πέρασμα τους στην δημοκρατία και την κοινωνική ζωή. Αν και γνωρίζει καλά τους περιορισμούς του συστήματος, θεωρεί ότι δεν είναι αρκετοί για να εμποδίσουν άλλους μαθητές να αδράξουν την ευκαιρία να έχουν τον έλεγχο του πεπρωμένου τους.

Οι καθηγητές του LAP συνεχίζουν να διδάσκουν στους μαθητές τους πολύ περισσότερα από ότι ορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών του Υπουργείου Παιδείας και θέτουν υψηλούς στόχους.

Επιμέλεια/ Μετάφραση/ Προσαρμογή: Βανέσσα Μαρά 
V4vent@gmail.com 

Πηγή